شهر سیاه
خارا-خوتو، که در زبان مغولی به معنای “شهر سیاه” است، یک شهر قلعه‌ای ویران شده در نزدیکی دریاچه جویان در غرب مغولستان تحت سلطه چین است. این شهر در سال ۱۰۳۲ میلادی به عنوان مرکزی برای آموزش دینی، هنر، مرکز تجاری و همچنین پایگاهی برای اتحاد قبایل تنگوت تبتی-بورمی تأسیس شد و در امپراتوری “شیا غربی” جایگاه بارزی داشت.
امپراتوری شیا غربی قسمتی از منطقه اطراف مسیر استراتژیک را تحت قلمرو خود قرار داده بود که امتدادی از جاده ابریشم در مسیر تجاری بین شمال چین و آسیای مرکزی در آن قرار داشت. در اوایل سده سیزدهم میلادی، چنگیزخان حاکم مغولستان به همراه نیروهای خود حملاتی علیه مستعمرات غرب شیا و تبتی‌های تنگوت آغاز کرد. بعد از اینکه امپراتوری شیا از تعامل با مغول‌ها حمایت کرد، روابط دوجانبه نیز بهبود یافت. اما وقتی تنگوت‌ها به تأمین نیروهای مغول ادامه ندادند و ارسال اسیر به دادگاه مغول را رد کردند، روابط بین دو طرف به هم ریخت.
جنگیزخان حاکم مغولستان در پاسخ به این نافرمانی به شیای غربی لشکرکشی کرد و در سال ۱۲۲۶ میلادی خارا-خوتو را تسخیر کرد. در زمان تسلط حکومت مغول بر شهر، شهر به رشد و پیشرفت ادامه یافت و در سفرهای مارکوپلو به نام اتزینا یا ادیزینا (خارا-خوتو) وصف شده است.
مارکوپلو در سفرنامه خود دربارهٔ این شهر می‌نویسد: “هنگامی که از شهر کامپیچو راه می‌افتید، شما به مدت دوازده روز سفر خواهید کرد و سپس به شهری به نام اتزینا می‌رسید که در شمال صحرای شنی قرار دارد و متعلق به استان تانگوت است. مردم این شهر پیرو آین‌های متفاوتی هستند و تعداد زیادی شتر و دام دارند، در این امپراتوری نیز تعدادی زیادی عقاب و شاهین پرورش و تعلیم می‌یابند. ساکنان این شهر از راه کشاورزی و دامداری زندگی خود را تامین می‌کنند و تجارتی ندارند. وقتی از اتزینا خارج می‌شوید باید برای چهل روز آذوقە فراهم کنید چون وقتی که وارد صحرا می‌شوید به مدت چهل روز سفر به شمال ادامه دارد و در آنجا هیچ پناهگاه یا محلی برای اتراق وجود ندارد.
طبق یکی از افسانه‌های مغولستان در اواخر قرن چهاردهم میلادی، در زمان حاکمیت “خارا باتور” حاکم مغول، شهر خارا-خوتو توسط ارتش سلسله مینگ چین محاصره شده و آب رودخانه ایجن که به شهر آب می‌رساند، توسط آن‌ها مسدود می‌شود. خارا باتور پایان سرنوشت خود را درک کرده و خانواده‌اش را کشت و سپس خودکشی کرد. یک نسخه دیگر از این افسانه می‌گوید که خارا باتور از گوشه شمال غربی دیوار شهر فرار کرده است.
طبق سوابق سلسله مینگ فرضیه فرار خاراباتو به واقعیت نزدیک تر است: “در سال پنجم هنگو (۱۳۷۲)، فرمانده فنگ شنگ و ارتش او به ادیزینا رسیدند، مدافعان شهر پویانتمور تسلیم شدند و سربازان چینی به کوه‌های پوژیاشان رسیدند. حاکم یوان، گیارجیپان (خاراباتو) فرار کرد و ۲۷ نفر از وزیران و نزدیکانش همراه با ده هزار سرباز دستگیر شدند.
بعد از اشغال شهر توسط سلسله مینگ خارا-خوتو متروکه شد و توسط تپه‌های شن روان فرا گرفته شد. در اوایل قرن بیستم میلادی این شهر کشف شد. در طول این مدت، شهر و اماکن آن تحت تأثیر توفانهای شنی شدید قرار گرفته بودند و به مرور زمان بسیاری از ساختمان‌ها آن تخریب شده بودند. با اکتشاف مجدد خارا-خوتو، مطالعات و تحقیقات بیشتری درباره تاریخ و فرهنگ این شهر صورت گرفته است. امروزه خارا-خوتو به عنوان موقعیتی تاریخی و باستانی مهم در مسیر جاده ابریشم شناخته می‌شود و مورد توجه گردشگران و پژوهشگران قرار دارد.
#علم
#تاریخ
#موزائیک
#موزاییک
#ایران
